De 21e -eeuwse professional en zijn wicked skills

Velen zijn in vorige decennia opgeleid om een specifieke deskundigheid in te zetten. Destijds was het voldoende je werk goed te doen, je regelmatig bij te scholen en je cliënten en werkgever tevreden te stellen. In vergelijking met pakweg dertig jaar geleden verwachten we nu veel meer van professionals. Om te beginnen krijgen professional in hun organisatie heel wat management over zich heen. Resultaatverplichting, standaardisering, beoordeling, digitale opvolgsystemen en natuurlijk de vele, vele veranderingen die ze telkens moeten verwerken. Daarbij komt dat hun opdracht complexer is geworden. Ze moeten met veel meer actoren rekening houden en in complexe situaties het goede doen. Dat geldt trouwens ook voor zelfstandige professionals. Zij moeten tegelijk ook ondernemer zijn, hun eigen business managen, aan marketing doen en blijvend investeren om steeds beter te worden. En nog veel belangrijker dan dit alles is dat we meer en meer verwachten dat professionals een voortrekkersrol innemen in de maatschappelijke en sectoriële transities waarvan iedereen voelt dat die er aan komen.

Ik ben al vele maanden bezig te onderzoeken wat dit professioneel profiel betekent op vlak van mindset en vaardigheden. We moeten ons allemaal opnieuw de vraag stellen 'wat zijn de hedendaagse basisvaardigheden die ALLE professionals nodig hebben? Hier ligt nu een syllabus klaar van 150 pagina's met vele linken naar auteurs, onderzoek, youtube filmpjes, boeken, enz. Het is een basis van de Wicked Skills Lab®. Mijn droom is echter dat dit programma zijn weg vindt naar hbo-opleidingen, interne bedrijfsacademies en trainers.

Wicked Skill 1: AL JE VERMOGENS GEBRUIKEN
Vaak zeggen mensen achteraf: ‘Ik had het voorgevoel al, ik wist dat dit niet zou werken’. Toch hebben ze hun gevoel vooraf niet gevolgd. Velen vinden intuïtie niet betrouwbaar en geen goede basis voor beslissingen. Alles wat met hypnose en suggestie te maken heeft, werd ook lang weggezet als fictie of weggelachen als horoscoop. Wat niet verklaard kon worden, werd placebo genoemd. Voor vele rationeel opgevoede professionals is het een uitdaging om hun wetenschappelijke en rationele geest, te verbreden met het bewustzijn van trage, onbewuste informatie verwerkende processen. Uit vele studies is nochtans gebleken dat ons functioneren grotendeels onbewust gebeurt. Denkfouten zijn in kaart gebracht en helpen om intuïtieve gedachten of gevoelens professioneel te gebruiken. Uiteindelijk gaat het om het samengaan van ratio en intuïtie, van linker- en rechterhersenhelft.

Wicked Skill 2: LEVENSLANG LEREN EN JE ALS PERSOON ONTWIKKELEN
De gedachte dat je dertig jaar in één team of één afdeling werkt en in eenzelfde functie werkt, is verleden tijd. Meer en meer professionals bewegen zich doorheen verschillende projecten, afdelingen en werkcontexten. Je dient je continu bij te scholen en her uit te vinden. het is echter meer dan telkens aanpassen. Je wordt verwacht te blijven leren en onderzoeken vanuit nieuwsgierigheid en kennisontwikkeling. Dagelijks online gaan om iets op te zoeken bijvoorbeeld. Zelf een interessegebied hebben en er tijd in steken om je te bekwamen. Geboeid zijn om nieuwe werelden te leren kennen. En tenslotte: goed weten wie je bent zodat je met je innerlijk kompas kunt navigeren. Je waarden en visies bieden houvast voor jezelf.

Wicked Skill 3: JE PROFESSIONELE IDENTITEIT MEERSTEMMIG INVULLEN
Dat je als professional slechts één rol vervult, is al lang verleden tijd. Naargelang de context neem je een andere positie in. Deze kan bepaald worden door de toegemeten functie (= de plek in de organisatie) maar ook door de rol die je wil opnemen. Verschillende functies en verschillende rollen scheppen in menselijke samenwerking een nieuwe vorm van complexiteit. In samenwerking is het belangrijk om te expliciteren vanuit welke rol je praat. Dat kadert de betekenis van de interactie. Ben je bijvoorbeeld aan het coachen, aan het adviseren of was het de bedoeling om authentiek te zijn? Daarnaast is er de vraag hoe jij jezelf ziet qua samenstelling van rollen binnen je functie en binnen wie je zelf professioneel wil zijn. Er is ook zelfmanagement nodig. Hoe integreer je verschillende rollen tot een professioneel profiel?

Wicked Skill 4: DE TRIADISCHE DIALOOG VOEREN ALS BASISPATROON VAN HET GOEDE GESPREK
Een goed gesprek wordt gekenmerkt door een vorm van vertrouwen en samenwerking. Dat kan in het beste geval het gevoel geven van ‘merging minds’. Dit is het idee dat je met gelijk wie zodanig kunt afstemmen dat de ontmoeting leidt tot een voedende wederzijdse kruisbestuiving en eventueel gezamenlijke creatie. Het is een kwaliteit van samenwerking die maakt dat men elkaar raakt, echt ontmoet, zowel in duo’s, groepsgesprekken en lezingen voor groot publiek. Dit contrasteert met de energierovende klassieke zittende vergadering met zijn overvolle agenda maar ook met de oppervlakkige gesprekken tijdens ontspanningsmomenten. Je kiest voor dialoog, niet voor debat. Als expert ga je ook graag in verbinding met je student, cliënt of medewerker. En als luisterende coach of hulpverlener, speel je zelf ook mee.

Wicked Skill 5: MEESTERSCHAP IN BEINVLOEDING EN GEDRAGSVERANDERING
Eén van de meest voorkomende vragen is hoe je andere mensen aan je kant kunt krijgen. Hoe vanuit je professionele rol de andere gericht beïnvloeden. Dit vraagstuk heeft veel te maken met het feit dat we volgens bepaalde patronen werken. Je wil bijvoorbeeld de andere overtuigen met rationele argumenten. Of je geeft advies en de ander volgt het niet op. Je presenteert een idee op een vergadering en mensen gaan in de weerstand. Nochtans is er vanuit de sociale psychologie voldoende inzicht in wat er werkt en niet werkt. Waarom doe je dan die oude patronen die niet werken? Er zijn gemodelleerde beïnvloedingstechnieken die iedereen kan inzetten om in zijn beïnvloedingscirkel meer impact te hebben. Het belangrijkste is deze manipulatieve technieken ethisch in te zetten. Het is ook kwestie van te leren spelen en oefenen met ongewone, vaak contra-intuïtieve technieken.

Wicked Skill 6: DIVERSITEIT IN GROEPEN EN TEAMS CO-CREATIEF FACILITEREN
Vroeger, in de vorige eeuwen, werd je als een sterke persoonlijkheid gezien als je een standvastige en scherpe mening had over zaken. Sedert het postmodernisme en relativisme is dit juist omgekeerd. Een sterke persoonlijkheid is hij of zij die diversiteit aankan, zich laat raken, zich laat corrigeren en vanuit eigen authenticiteit anderen raakt. Diversiteit erkennen zorgt vanzelf voor een complexe sociale werkelijkheid. Inclusie en gelijkwaardigheid is een nobel doel, maar geen makkelijke. Omgaan met diversiteit is des te moeilijker als er een conflict gaande is. De nieuwe complexiteit is dat we enerzijds graag gelijkwaardigheid en inclusie verhogen, anderzijds er vooralsnog niet goed in slagen diversiteit productief te maken in een gemeenschappelijk groter verband.

Wicked Skill 7: SITUEREN EN SCHAKELEN TUSSEN GELAAGDE SPOREN VAN VOORTGANG
Je bent als hedendaagse professional niet enkel bezig in je eigen hokje of functie. Je maakt deel uit van een groter geheel en daar handel je naar. Deel uitmaken van een groter geheel gaat over meer dan loyaal, gehoorzaam of dienstbaar zijn aan een werkgever. Werkgevers hebben het nodig om samen te werken met bekwame en wakkere professionals. Een groeiend aantal professionals zijn vragende partij om de organisatie en de systemen waarin ze werken gericht te verbeteren. Elke professional kan vanuit zijn plek participeren in organisatieontwikkeling en samenlevingsontwikkeling en zijn persoonlijke ontwikkeling daaraan koppelen. Dat vraagt inzicht in de gelaagdheid van je werk. Vanuit je eigen werkplek kun je gelaagd leren werken. Je werkt op micro- meso- en macroniveau tegelijk.

Wicked Skill 8: COMPLEXE VRAAGSTUKKEN SYSTEMISCH EN ADAPTIEF AANPAKKEN
Professionals worden meestal opgeleid met een basis set van protocollen die beschrijven hoe ze behoren te handelen in gegeven situaties. Voor de beginnende professional geeft dat houvast. Al vlug blijkt echter dat situaties te specifiek en complex zijn om via een standaardaanpak af te handelen. Elke situatie vraagt een eigensoortige aanpak. Complexe vraagstukken los je beter op met kenniscreatie, door patronen te leren zien en met een actiegerichte aanpak. Je gaat voorzichtig tastend en testend aan de slag. Je nieuwsgierigheid en leergierigheid monden uit in onderzoek en kenniscreatie. Door bewust bezig te zijn met wat werkt en wat niet werkt, word je een creatieve professional. Je wordt een kenniswerker. Je hebt iets te vertellen en weet de juiste woorden te vinden om anderen te inspireren.

Wicked Skill 9: VANUIT WIJSHEID MEEWERKEN AAN TRANSITIE
In de VUCA-wereld is er speciale mindset nodig om staande te blijven, aan zelfzorg te doen en gelukkig te zijn. Vaak heb je te laveren tussen belangen en krachten. Er gebeuren prettige en minder prettige zaken. De wijze professional kan dicht bij zichzelf blijven, relativeert en kan surfen op gebeurtenissen, emoties en gedachten. Je wordt uitgenodigd jezelf verder te ontwikkelen en tot een hoger bewustzijnsniveau te komen. Je laat je niet meeslepen door socialisatieprocessen of vervreemding. Je blijft jezelf en je bent gericht op regeneratie: het revitaliseren van medemensen en organisaties. Je bent een actieve speler als leider en begeleider van de samenleving. Je wordt een dansende derwisj of misschien kies je liever de tango als basisvorm om met anderen om te gaan. In deze basisvorm van zijn, vind je je stabiliteit. Zo blijf je staande op de Plek der Moeite.

Wicked Skill 10: GEINSPIEERD EN BEVLOGEN ZIJN ALS PROFESSIONAL
Als professional ben je meer dan een doener. je laat je aanpak steeds bepalen door zorgvuldig gekozen waarden en uitgangspunten. Daar heb je over nagedacht en je kunt refereren naar denkkaders en theorieën. Door de koppeling van het concrete werk met waarden, deugden en inspiraties, ben je een bevlogen professional. Dat schept niet alleen meer plezier en meer impact, het is ook hetgeen maakt dat je je eien stem laat kennen. Wicked skills vormen één geheel, één mindset en één competentieprofiel om succesvol te floreren in complexe, onzekere en lastige situaties. Het uiteindelijk doel gaat niet over je diploma of je competentieprofiel, maar vooral over je vermogen om bewust jezelf in je professional profiel te leggen en dat te koppelen aan zinvol waardegericht werk.

Lees nog meer blogs
fix