Ik hoor van vele medewerkers dat het in dit post-corona jaar erg druk is. “Met minder volk, meer doen” zeggen ze. Geen tijd voor bezinning, verdieping en levenslang leren. Mijn werkjaar zat ook goed vol. Ik heb zelf het gevoel dat ik nog nooit zo hard gewerkt heb. Maar gelukkig bewaak ik goed mijn adempauzes met wandelen, tuinieren en lezen. Bovendien is werk voor mij maar een middel om mijn hobby uit te oefenen. En dat is: verder bouwen aan de benadering die ik Deep Evolvement ben gaan noemen. Het was in die zin een fantastisch jaar. Er zijn een paar zaken samengekomen en de benadering schiet nu echt wortel. Enkele grote opdrachtgevers hebben me de ruimte gegeven voor verdere ontwikkeling. Ik heb drie zaken geïntegreerd in mijn werk: partnership met opdrachtgevers rond de Deep Evolvement benadering; het trainen van tien wicked skills, als invulling van het profiel van de 21e-eeuwse professional en het opzetten van gangmakersgroepen als hefboom voor corporate activisme. In deze blog neem ik je mee in het belang van deze drie zaken voor onze tijd en jouw ontwikkeling.
Een fundamenteel uitgangspunt: Deep Evolvement
Wat mooi in mijn kraam past, is dat mijn Deep Evolvement visie goed aansluit bij wat onze huidige tijd nodig heeft. En dat wordt door meer en meer mensen gezien en gezocht. De mindset van Deep Evolvement contrasteert met de obsessie van velen om te presteren, te managen, problemen op te lossen en trauma’s te behandelen. Alhoewel we die gekte al dertig jaar vaststellen, komt er nog geen kentering. Integendeel, het wordt erger. Mindfulness was maar een tijdelijke hype en de burn-out epidemie heeft niets fundamenteel veranderd. De grootste behoefte van de Westerse samenleving blijft sluimeren: de existentiële nood aan rust, reflectie, verbinding en geborgenheid in een mooie wereld. Westerlingen hebben te leren ‘zijn’ in het ‘worden’, zo noem ik dat. Er is nood aan een nieuw verhaal over onze identiteit en onze plek in het universum. Als dat er is, heeft onze beschaving terug een richting en een kompas. Maar helaas hebben we geen tijd voor deze nood: we zijn doenerig bezig in een overlevingsmodus en de meesten verlangen naar het weekend en een vakantie.
Onder de term Deep Evolvement ligt mijn persoonlijke missie om mensen te inspireren meer bewust te worden van de existentiële dimensie van hun bestaan. Alles begint bij het bewustworden dat we deel zijn van groter gehelen. Je bent deel van een cultuur, van een mensheid en van een geschiedenis. We zijn allemaal met ons persoonlijk gedrag diep verstrengeld met de ontwikkeling in de grotere gehelen. Het besef van die verbondenheid leidt vanzelf tot engagement en zingeving om constructief mee te werken aan een goede ontwikkeling van het groter geheel. Ik heb dat vijftien jaar geleden vertaald in de methodiek van het ontwikkelingsgericht coachen. Een aantal coaches begrijpen dat goed, de mens die worstelt met de systemen en zoekt naar zingeving. Maar het is nu vooral in organisaties dat de Deep Evolvement idee landt: gelaagde verantwoordelijkheid is per definitie een eigenschap waar organisaties op zoek naar zijn. Daardoor heb ik me dit jaar enorm welkom gevoeld. Mijn propositie is precies wat opdrachtgevers zoeken.
Wicked Skills Lab
Het Deep evolvement wereldmodel wordt in de wicked skills geconcretiseerd. Ik noem de wicked skills daarom ook de Deep Evolvement Methodiek. Het vat alles samen. Het is de toolkit voor de 21e-eeuwse professional. Je kunt de wicked skills complexiteitsvaardigheden noemen. Elke wicked skill heeft een inspirerend wetenschappelijk inzicht als basis. Het is mijn onderzoekswerk op het niveau van competenties en mindset om te floreren in complexe omgevingen. Het is bij wijze van spreken een 21e-eeuwse doorontwikkeling van de 20e-eeuwse soft skills. Ik zie het ook als een doorontwikkeling van NLP. De neuropsychologische en sociaal- psychologische bevindingen van de laatste twintig jaar brengen inspiratie voor een nieuw mensbeeld en manier van samenwerken in organisaties.
Opvallend is dat verschillende doelgroepen verschillend reageren op de wicked skills. Verpleegkundigen en hulpverleners zijn hartmensen en doeners. Ze hebben veel aan het leren gebruiken van kaders en cognitieve schema’s. Ingenieurs en managers hebben dan weer een harde noot aan persoonlijke ontwikkeling. Daarin is kwetsbaarheid en je emotioneel verbinden met mensen een lastige. Wat voor velen erg nieuw is, is het leren kijken naar systemen en veranderingswerk. Dienstverlenende professionals zijn daar meestal niet mee bezig terwijl daar juist veel frustratie zit. Kortom, tien wicked skills zijn een én én verhaal. De totaliteit van het profiel maakt dat je als professional floreert op de Plek der Moeite. Je wordt voor je collega’s en leidinggevenden een krachtige partner.
De finesse van de wicked skills is dat de wetenschappelijke inspiratiebronnen samengaan met heldere methoden en oefeningen. De overdraagbaar is essentieel. Vandaar dat ik veel tijd steek in het maken van leerkaarten en tools. De didactische uitdaging is om alle deelnemers meteen tot ambassadeur te maken die de mindset en methodiek verder kunnen doorgeven aan collega’s.
Veranderingswerk in organisaties
Omdat ik mijn werk steeds zie als bijdrage tot de ontwikkeling van grotere gehelen, is dit jaar de koppeling van wicked skills aan organisatieontwikkeling vanzelf gebeurt. De lijst van wicked skills voor de 21e-eeuwse professional is de hefboom geworden om veranderingswerk in organisaties te onderbouwen. De opvatting is nu helder: in plaats van veranderingswerk inhoudelijk aan te vliegen, stel ik voor om medewerkers bekwamer te maken in veranderen en beïnvloeden. Het kader hiervoor is iets dat ook Manon Ruijters zo vaak herhaalt: vlot bezig zijn met meerlagige ontwikkeling is onderdeel van professionele identiteit. In deze eeuw althans. In de 20e-eeuw kon je nog wegkomen met enkel specialist te zijn en je rol te spelen. Nu wordt er gevraagd van professionals dat ze meedenken. Ze zijn aan zet om de systeemwereld te verbouwen en organisaties te helpen floreren.
Als ik over deze ervaring vertel, hoorde ik dit jaar vaak zeggen, ‘amaai, je hebt geluk, maar onze directie is nog niet zo ver’. Dat kan kloppen. We zijn nog maar aan het begin om te beseffen dat als we bedrijfsresultaten willen optimaliseren en HR goedkoper maken, we massaal moeten investeren om medewerkers een betere plek te geven in organisaties. Er zijn nog maar weinig directies die in staat zijn een hoogmenselijke cultuur in hun organisatie op te bouwen, weinig leidinggevenden die van hun afdeling een goed samenwerkend team weten te maken, weinig organisaties die voor medewerkers een thuis zijn en een plek van zinsvervulling. Het punt is dat alle medewerkers (ook leidinggevenden) de wicked skills nodig hebben om op dat hoger menselijk niveau te functioneren. Het is geen onwil. De crux is bekwaamheid en ontwikkelingsniveau.
Er is een fundamentele identiteitssprong nodig in hoe organisaties bezig zijn met zichzelf. Mijn opdrachtgevers begrijpen dat. Ze zijn met die visie zelf idealist en activist. En ik kreeg van hen het mandaat om medewerkers tot meer activisme aan te zetten. Als je niet van het woord activisme houdt, noem het dan zingeving of waardengericht werken. Ik vind het woord activisme wel kloppen: het gaat over de goesting, de kracht en het lef om een verschil te maken in hetgeen ons allen in deze tijden het meeste frustreert: de beperkende systemen en de inertie in de organisatiecultuur om zichzelf te transformeren tot een hoger niveau.
De corporate activist
Hoe de wicked skills en de Deep Evolvement benadering bijdragen tot organisatieontwikkeling is dan weer een andere ervaring van dit werkjaar. Fundamenteel veranderingswerk in organisaties structureert zich als een sociale beweging. Dat is een totaal nieuwe gedachte om naar veranderingswerk te kijken, erg verschillend van hoe veel managers met veranderprojecten bezig zijn. Er wordt veel te blauw gewerkt, plannen, stuurgroepen, werkgroepen, steeds maar denken zonder dat er feitelijk iets veranderd. Veranderingswerk heeft emotie en sociale verbinding nodig. Veranderen is een sociaal communicatief fenomeen, geen plaatje op de tekentafel. In haal mijn inspiraties uit mijn eigen ervaring (als burger) in sociale bewegingen. En er is ook veel sociologisch onderzoek hoe hardnekkige toestanden toch ten goede kunnen veranderen. Maar om één of andere reden laten managementopleidingen zich niet inspireren door succesvolle sociale bewegingen.
Dit werkjaar kreeg deze insteek twee vormen: wanneer een opdrachtgever me vroeg een incompany wicked skills aan te bieden, heb ik dat omgevormd tot een organisatieveranderingsproces. De directie heeft er weet van dat de opleiding niet vrijblijvend is. Immers wicked skills worden toegepast in de gelaagdheid van ieders werk. Het kan niet anders dat de wicked skills bijdragen tot persoonlijke ontwikkeling, teamontwikkeling, leiderschapsontwikkeling, cultuurontwikkeling én zo tot organisatieontwikkeling. Activisme en wicked skills gaan hand in hand. In het andere geval vroeg de opdrachtgever meteen om een gangmakersgroep (change agent groep) op te zetten. Deze bestaan uit hand picked medewerkers die gekend zijn omdat ze durven pionieren, durven patronen doorbreken en constructief samen ontwikkelen. Ik faciliteer het proces van de groep die een ‘tribe’ wordt en met hen ontwerpen we het traject dat al doende ontstaat. Die groep is uitdrukkelijk geen denkende stuurgroep. Het zijn ‘doenkers’ denkende doeners, doenende denkers. Het is de groep zelf die als geheel transformatief inwerkt op de organisatie. “He, wat gebeurt daar?” zeggen de leidinggevenden, “ik ben niet op de hoogte”. Ja, directies lopen nogal eens achterop.
Wat er nu nodig is
Dit jaar was een feest. Het is de oogst van mijn loopbaan: werken in de flow met mijn hybride identiteit. Het is voortdurend schakelen tussen verschillende rollen: als inspirator mijn overcapaciteit van kennis mogen meegeven; het faciliteren van groepsprocessen; het coachen van individuele deelnemers op hun patronen; het trainen van de methodieken; het meedenken als consultant voor organisatieontwikkeling. Ik voel bovendien dat ik niet alleen dienstbaar ben aan organisaties en opdrachtgevers. Ik ben veel breder bezig als maatschappelijke change agent en dienstbaar aan het ontstaan van de Deep Evolvement benadering en het massaal verspreiden van de methodiek. Dat is mijn invulling van het appèl dat ik ervaar vanuit de grote wereld.
Er is nood aan trainers/facilitatoren die zelf ook hybride en gelaagd kunnen werken. Deep Evolvement zoekt volgers, trainers en deze groep is aan het ontstaan onder de vleugels van mijn opdrachtgevers. Ik ben benieuwd naar volgend jaar of dit doorpakt.
Met dank aan Wilma Heesen, directeur bij zorggroep Sensire/Yunio voor het opzetten van gangmakersgroepen en het vakinhoudelijk meedenken rond organisatieontwikkeling.
Met dank aan Noortje van Boxtel, celdirecteur Manufacturing Support van TMC; voor het durven investeren in pionierende activistische medewerkers via corporate activist training, de wicked Skills Lab en de holistische visie in de masterclasses sustainability.
Met dank aan Aafje De Kuyper, HR-directeur M.O. van de gemeente Den Bosch, voor het opzetten van een gangmakersgroep in functie van een cultuuromslag.
Met dank aan Jackie Fede en Veerle Sabbe, directeuren bij Brussels fiscaliteit voor de drie groepen Wicked Skills Lab waar alle leidinggevenden in participeren.
Met dank aan Felix Van Roost, de stadsmarinier van de Stad Antwerpen voor het avontuur om via hun positionering activistisch aan de slag te gaan binnen de stadsadministratie en het opzetten van een large scale intervention voor alle wijkprofessionals in het Kiel.
Met dank aan Hanske Douwenga en Riki Verhoeven van het Instituut voor ecologische pedagogiek van de HU voor het adopteren van de Deep evolvement Benadering binnen de opleiding.
Met dank aan Anne-Mieke Vandamme, professor geneeskunde K.U.Leuven en initiatiefnemer van het Institute for he Future waar ik een activistische noot binnenbracht voor studenten die wicked problems transdisciplinair aanpakken.
Met dank aan Macha Eek-Denekamp van Pluryn, die de beuk erin zetten om gezamenlijkheid te creëren onder alle teamleiders en directies, en dat met behulp van enkele wicked skills methoden die het verschil maken.
Met dank aan Heidi Jansen van Emmius, School voor zingeving voor de kans om te laten zien dat er methodiek is om mensen te helpen nadenken over zingeving.
Met dank aan HRDAcademy voor het organiseren van de open trainingen waar ik superleuke activistische professionals heb ontmoet.
Daarnaast is er nog mijn boek De Corporate Activist uitgekomen. En neen, nog geen vakantie. Pas vanaf de derde week van juli…
Rudy Vandamme, Ph.D.
vandammerudy@telenet.be